LASTİK BAKIMI VE PERİYODİK YER DEĞİŞTİRİLMESİ (ROTASYON)
Lastikler motor hareketinin yola iletilerek aracın kalkış, güvenli seyir, konfor ve fren anında kontrollü duruşunu sağlayan ve temel yapısı sentetik kauçuktan oluşan kimyasal bir üründür.
Teorik olarak bütün lastiklerin aynı miktarda aşınma göstermeleri gerekir. Bir lastik aynı yerde uzun bir zaman kullanılır ise tekerleğin kullanıldığı konuma has bir aşınma gösterir. Genellikle, önden çekişli araçların ön lastikleri arkadakilere oranla %10-20 daha fazla aşınır. Dış lastik omuzları (lastik yanakları) en hızlı aşınan kısımlardır. Lastiklerin yeri düzenli olarak değiştirilmelidir. Böylece hepsinin eşit ve düzgün bir şekilde aşınmaları sağlanmış olur. Bu, lastik ömrünü de uzatır. Radyal lastik karşı çaprazındaki veya karşısındaki ile değiştirilirse lastik sesi ve yalpalama geçici olarak bozulur. Çünkü daha önceki konumuna göre ters yönde dönmektedir. Bu yüzden radyal lastiklerin rotasyon esnasında bulundukları tarafta kalmaları tavsiye edilir.
Lastikler öncelikli olarak göz ile lastik yüzeyinde yıpranma, aşınma olup olmadığı hava valflerinin sağlamlığı kontrol edilir. Lastiklerin diş kalınlıklarının ölçümü yapılır.
Yaz Lastiği minimum: 2 mm
Kış Lastiği minimum: 4 mm
Belirtilmiş minimum değerlerinin altında ölçüm yapılır ise lastiğin araç üretici tavsiyeleri dikkate alınarak uygun özellikte yenileri ile değiştirilmesi gerekir.
Araç sürücüsünün var ise lastikte titreme (balans bozukluğu) vb. şikâyetleri değerlendirilir ve lastikler sökülerek balans cihazı ile lastiklerin balans ayarı yapılır. Balans yapılması sırasında jantta hasar ve onarım gerektiren bir durum tespit edilirse jant onarımı yapıldıktan sonra lastikler jant üzerine takılarak balans ayarı yapılır.
ROT-BALANS
Rot-balans ayarı yaptırmak için servise giren araç, ünce düzgünce yanaştırılıp lastiklerin durumuna bakılıyor. Sonra, ekseninde çevrilmek suretiyle jantta vuruk veya lastiklerde tel kırıklığı olup olmadığı güzden geçiriliyor. Sükülen lastikler bilgisayarla balans makinesinde 55 kilometre hızla dündürülüp ayar ediliyor. Zamanla aşınmadan dolayı dengesi bozulmuş lastiklerin iş gürmeleri için jant kenarına kurşun çakılıyor. Dışa statik, içe dinamik tesirli ağırlıklar konuluyor. Bunlar 5 gramla 60 gram arasında değişiyor.
Artan hızlarda direksiyonda meydana gelen titremeler, aracın balans ayarı istediğini güsteriyor. Patlayan lastiğe yapılan yama bile balans ayarı gerektirebiliyor. Rot-balans ayarı üzerine yaptığı çalışmalarla kazandıkları deneyimleri anlatan Abdullah Akyüncü ve Hasan Tazegül ustalar, lastiklerin çelik kuşaklı olduğunu, ün lastiklerin arkayla değiştirilebileceğini, çünkü lastik dündükçe kendine güre yün yaptığını, çapraz değişim yapıldığında ise bu yüzden kendi çelik kuşağını tahrip ederek tel kırdığını belirtiyorlar.
ROT AYARI
Balans ayarından çıkmış araç bu kez rot kanalına giriyor. Tekerlekleri boşaltılan araç oynak düner tabloya oturtuluyor ve rot ayarına başlanıyor. Tekerlekleri sallamak suretiyle ün takımın sağlamlığı kontrol edilirken, rotiller, rot başları, amortisürler, süspansiyon durumu ve üteki yürüyen aksamla ilgili hassas noktalar güzden geçiriliyor. Tekerlekler üzerine takılan sensürlerle bilgisayar ekranında aracın durumu bir kez daha gürüldükten sonra, norm dışına çıkmış ün ve arka rot açılarıyla kamber kastel açıları fabrika çıkış ülçülerine uygun hale getiriliyor.
AMORTİSÖR VE SÜSPANSİYON SİSTEMİ KONTROLÜ VE DEĞİŞİMİ
Süspansiyon sistemi; araçların gövde ile tekerlekleri arasına yerleştirilerek aracın ağırlığını taşıyan, sürüş konfor ve güveliğini sağlayan, yol yüzeyinden kaynaklanan sarsıntı, salınım ve ani şokları absorbe eden, seyir ve dönüşlerde aracın maksimum seviyede yola tutunmasını sağlayan sistemdir.
Araç süspansiyon sistemi; amortisör, helezon yay, denge çubuğu ve bazı araçlarda makastan oluşmaktadır.
Araç süspansiyon sistemi araçların alt takımları ile entegre çalıştıklarından dolayı sistemin kontrolü;
-
Göz
-
El
-
Cihaz (amortisörler için dış tedarikçi)
-
Test sürüşü ile yapılır.
Gözle çatlama, eğilme, yırtılma, burulma, kaçak ve aşınmış-yıpranmış parçalar olup olmadığı kontrol edilir. Sonrasında bağlantı elemanları, bağlantı cıvatalarının sıkılığı elle kontrol edilir.
Test sürüşü sadece arızaları tespit etmek için değil aynı zamanda uygulanmış olan onarım işlemlerinin sonuçlarını test etmek amacıyla da yapılmaktadır.
Bozuk süspansiyon sistemi belirtileri aşağıdaki gibidir.
-
Direksiyon sertleşir
-
Süspansiyon yumuşar
-
Yol tutuşu zayıflar
-
Araç ıslak zeminde kayar
-
Direksiyon titrer
-
Gece görüşünde olumsuzluk olur
-
Lastikler dengesiz ve kısa sürede aşınır
-
Araç kullanımı zorlaşır
-
Frenler zayıflar
Ayrıca yürüyen aksam kontrolleri yapılarak gerekli bakım onarım yapılır.